De arbeidsmarkt herstelde zich in 2021 van de coronacrisis. Het aantal vacatures nam toe, terwijl het aantal werkzoekenden steeds verder daalde. Het herstel was zelfs zo krachtig dat de Spanningsindicator in het 2e kwartaal van 2021 voor het eerst een recordhoogte bereikte. Daarna werd dit record steeds verbroken. Deze ontwikkeling zette zich voort in de 1e helft van 2022. Hierdoor bereikte de Spanningsindicator in het 2e kwartaal van 2022 voor de 5e keer op rij het hoogste niveau ooit gemeten.
Halverwege 2022 was de arbeidsmarkt volgens de Spanningsindicator ruim 2 keer zo krap als een jaar eerder, toen de krapte voor het eerst records brak. Ten opzichte van het 2e kwartaal van 2021 bedroeg de vacaturegroei in hetzelfde kwartaal van 2022 44%, terwijl het aantal personen met een verstreken WW-duur van maximaal een half jaar, met 31% afnam. Kortom: veel meer vacatures en veel minder werkzoekenden.
Ga naar het dashboard Spanningsindicator voor meer informatie en details over de Spanningsindicator.
Uit de regionale gegevens van de Spanningsindicator blijkt ook hoe snel de krapte in 1 jaar tijd is opgelopen. In het 2e kwartaal van 2021 was in alle regio’s al sprake van krapte. Voor 2 regio’s gold zelfs al een ‘zeer krappe’ arbeidsmarkt. Halverwege 2022 waren er nog maar 6 regio’s waar géén sprake was van een ‘zeer krappe’ arbeidsmarkt. Dit was het geval in:
- Friesland
- Groningen
- Drenthe
- Flevoland
- Zaanstreek/Waterland
- Helmond-De Peel
UWV berekent de spanning voor 92 beroepsgroepen. Ook binnen deze beroepsgroepen is goed te zien hoe de spanning op de arbeidsmarkt in 1 jaar tijd is toegenomen. In het 1e kwartaal van 2021 waren 16 van de 92 beroepsgroepen niet ‘krap’ of ‘zeer krap’. Voor 2 beroepsgroepen was er zelfs nog sprake van een ‘ruime’ arbeidsmarkt, waarbij er meer werkzoekenden zijn dan vacatures.
In het 2e kwartaal van 2022 gold voor álle 92 beroepsgroepen krapte. Voor driekwart van de beroepsgroepen kwam de Spanningsindicator zelfs uit op ‘zeer krap’. Volgens de Spanningsindicator was het voor onderstaande beroepsgroepen het moeilijkst om personeel te vinden:
- elektrotechnisch ingenieurs
- ingenieurs (geen elektrotechniek)
- elektriciens en elektronicamonteurs
- machinemonteurs
- software- en applicatieontwikkelaars
- databank- en netwerkspecialisten
- gespecialiseerd verpleegkundigen
- verpleegkundigen (mbo)
De arbeidsmarkt volgde lang de ontwikkeling van de economie. Als er sprake was van economische groei, dan nam het aantal vacatures toe en daalde het aantal werkzoekenden. In tijden van economische krimp gebeurde het tegenovergestelde. Maar met de huidige extreme vormen van krapte heeft de ontwikkeling op de arbeidsmarkt steeds vaker gevolgen voor de economie. Sommige bedrijven kunnen minder produceren of moeten zelfs sluiten. Dit heeft nadelige gevolgen voor de economische groei.
Daarnaast leiden personeelstekorten steeds vaker tot het verlies van maatschappelijke welvaart. Langere wachttijden in de horeca, voor vakantievluchten en bij klantcontactcentra zijn daar een goed voorbeeld van. Maar personeelstekorten kunnen er ook voor zorgen dat treinen niet rijden of kinderopvangcentra groepen moeten sluiten. Afspraken ten aanzien van klimaatdoelen of het terugdringen van het woningtekort komen in gevaar door een tekort aan technici. En ook voorzieningen als zorg en onderwijs komen door aanhoudende tekorten aan verpleegkundigen en docenten steeds meer onder druk te staan.
Er zijn geen eenvoudige, kant-en-klare oplossingen meer om deze personeelstekorten te bestrijden. De 1e reactie van werkgevers is vaak om intensiever te werven of andere wervingskanalen in te zetten. Ook een hoger salaris of direct een vast contract worden vaak ingezet in de strijd tegen personeelstekorten, maar dat lijkt niet meer voldoende. Het behoud van bestaand personeel is daardoor belangrijker dan ooit. Medewerkers binden en boeien kan bijvoorbeeld door voldoende ontwikkeling en uitdaging te bieden. Daarnaast is aandacht voor vitaliteit, werkomstandigheden, werktijd en werkdruk essentieel. Het rapport 27 oplossingen voor personeelstekorten van UWV behandelt deze en andere tips voor goed werkgeverschap.