‘UWV is een van de grootste publieke dienstverleners van Nederland, veel cliënten zijn van ons afhankelijk, bijvoorbeeld voor inkomen,’ vertelt Irene Vroomans, hoofd Bureau Integriteit. ‘De mensen die een beroep op ons doen moeten erop kunnen vertrouwen dat wij onze taken op een integere manier vervullen. Daar hoort bij: een manier van werken waarbij we de ruimte nemen om de juiste professionele afwegingen te maken en morele dilemma’s met elkaar te bespreken. Integriteit is belangrijk in de dienstverlening, maar ook in de omgang met elkaar. Veiligheid op de werkvloer zorgt ervoor dat medewerkers elkaar durven aanspreken en zorgen bespreekbaar kunnen maken. Dat komt uiteindelijk ook de dienstverlening ten goede.’

UWV heeft een landelijk netwerk van 50 interne vertrouwenspersonen. Het aantal hulpvragen is in 2023 licht is gestegen ten opzichte van 2022. In 2023 zijn er 265 hulpvragen aan de interne vertrouwenspersonen van UWV gesteld. In 2023 is veel aandacht besteed aan de professionalisering van de interne vertrouwenspersonen, bijvoorbeeld door het organiseren van intervisiebijeenkomsten en trainingen op het gebied van psychologische veiligheid en zelfmoordpreventie. Ook werkten de vertrouwenspersonen zelf aan het vergroten van hun naamsbekendheid. In vergelijking met 2022 zijn de hulpvragen in 2023 meer verdeeld en minder toegespitst op het onderwerp ongewenste omgangsvormen (alhoewel dit nog steeds de grootste categorie betrof); 73% in 2022 tegen 61% in 2023. Het aantal hulpvragen gerelateerd aan arbeidsconflicten (8% in 2022 tegen 22% in 2023) en integriteit (2% in 2022 tegen 5% in 2023) zijn toegenomen.

Tien jaar geleden is Luisterend Oor (LO) opgericht voor alle medewerkers van UWV die een vraag, probleem of conflict hebben. Het LO heeft de rol van klankbord, adviseur en informele bemiddelaar bij (dreigende) problemen in de samenwerking. In 2023 waren er 157 zaken, dit is een optelling van de arbeidsmediations en de zaken van het LO. Bij deze 157 zaken zijn ruim 400 medewerkers ondersteund.

Vroomans: ‘UWV heeft verdere stappen gezet om een integere en veilige cultuur te bevorderen. Er is onder andere een kader omgangsvormen ontwikkeld. Dit is een verdieping op het hoofdstuk over omgangsvormen in de gedragscode. Dit kader helpt collega’s bij het herkennen en benoemen van verschillende typen ongewenst gedrag. De bijbehorende handreikingen geven richting aan hoe in die gevallen te handelen.’ Meer dan 900 leidinggevenden binnen UWV hebben de training Ethisch Leiderschap gevolgd, een training die hen helpt bij het vervullen van hun sleutelrol in het creëren en bevorderen van een integer en veilig werkklimaat. Ook de e-learning Integriteit, die in 2023 door 2.400 nieuwe medewerkers werd gevolgd, is geactualiseerd. UWV organiseerde bovendien voor de vierde keer op rij de jaarlijkse ‘Week van Waarden’, een week waarin medewerkers met elkaar in gesprek gaan over de ROEP-waarden aan de hand van verschillende werkvormen. Afgelopen jaar ging dat specifiek over: Respect! Oog voor elkaar.‘

Bureau Integriteit (BI) is een loket waar medewerkers en leidinggevenden terecht kunnen met hun vragen over integriteit en vermoedens van integriteitsschendingen kunnen melden. In 2023 zijn er 137 meldingen van mogelijke integriteitsschendingen ontvangen waarvan 126 over UWV-medewerkers en 11 over derden. Ook hierbij ging het in de meeste gevallen over ongewenste omgangsvormen. BI beoordeelt elke melding zelfstandig en onafhankelijk conform het ‘vier-ogenprincipe’ van het onderzoeksprotocol. Niet elke melding heeft geleid tot een onderzoek, in die gevallen zijn andere interventies ingezet. In 2023 zijn er 48 integriteitsonderzoeken naar mogelijke schendingen door UWV-medewerkers afgerond.

‘De cijfers in de jaarrapportage laten zien dat de meeste meldingen en onderzoeken gaan over ongewenste omgangsvormen. Dit heeft zeer waarschijnlijk mede te maken met het groeiende bewustzijn en de maatschappelijke dialoog over grensoverschrijdend gedrag. Omgangsvormen blijft dus ook een belangrijk thema binnen de organisatie. Het is belangrijk dat we hierover met elkaar in gesprek blijven. Maatschappelijke normen zijn aan verandering onderhevig. En dat betekent ook dat organisatienormen veranderen. Wat tien jaar geleden nog gewoon werd gevonden, kan nu misschien niet meer, en andersom. Daarnaast kan, wat voor de een volkomen acceptabel is, voor de ander echt ongewenst zijn. Natuurlijk zijn er gedragsregels die voor iedereen in alle omstandigheden gelden, maar er is ook een groot grijs gebied waarin de grenzen van integriteit en omgangsvormen niet altijd even helder zijn. Dit thema vraagt om bewustwording en dialoog om inzicht te krijgen in elkaars standpunten en om die grenzen met elkaar scherper te krijgen.’