Joost van Genabeek is senior onderzoeker bij de afdeling Work, Health & Technology van TNO, de onafhankelijke onderzoeksorganisatie. TNO ondersteunt de overheid bij de uitvoering van wettelijke overheidstaken in het algemeen belang.

De laatste zeven jaar richt Joost zijn onderzoek op de zogenaamde skills-benadering. Wat hebben mensen aan vaardigheden nodig om op de arbeidsmarkt te floreren? Hij onderzoekt hoe deze benadering zorgt voor minder krapte op de arbeidsmarkt.

‘We hebben te weinig mensen voor te veel banen. En statistieken van onder andere UWV en CBS laten zien dat de krapte op de arbeidsmarkt alleen maar zal toenemen. Het idee van de skills-benadering is om tekorten op de arbeidsmarkt op te lossen door skills beter in te zetten. Bij TNO kijken we naar ‘skills’ als wat we ook wel ‘competenties’ noemen. En competenties omvatten eigenlijk alles wat je nodig hebt om werk te kunnen doen. Dan gaat het om vaardigheden, maar ook om bijvoorbeeld kennis, attitude, eigenschappen of motivatie. Denk aan goed kunnen improviseren, machines bedienen, of resultaatgericht zijn.’

‘Met deze benadering krijgen we inzicht in welke skills er precies nodig zijn voor het werk. Daardoor kunnen we mensen veel sneller op de plek plaatsen waar ze het beste tot hun recht komen, vergeleken met het beoordelen van traditionele cv’s. Skills kunnen benutten tijdens het werk is goed voor het mentale welzijn. Sluiten skills niet goed aan bij het werk, dan zijn werknemers vaker ontevreden en verslechtert dat de productiviteit.’

‘Een skills-paspoort kan uitkomst bieden: een digitaal platform, een e-portfolio waarmee mensen kunnen aantonen wat ze in huis hebben qua diploma’s, maar ook qua skills die ze hebben opgebouwd tijdens of buiten het werk. Er bestaat geen eenduidige definitie van verschillende skills. Dit zorgt voor informatie-asymmetrie, oftewel verwarring in het gesprek tussen de werknemer en werkgever als het gaat om skills. Om orde in die chaos te brengen, werken we in opdracht van de ministeries van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap aan een uniforme skills-set in één taal: CompetentNL. Dit doen we samen met UWV, CBS en Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB).’ 

‘We hebben ongeveer honderd skills samengesteld op basis van allerlei internationale standaarden en wetenschappelijke concepten. Die lijst dekt de hele arbeidsmarkt en alle sectoren. Vervolgens moeten we aangeven hoe belangrijk de skills zijn voor de verschillende beroepen en opleidingen die er zijn. Tot slot moet zo’n skills-paspoort ook gevalideerd worden, zodat het echt waarde krijgt voor burgers. Bedrijven en onderwijsorganisaties willen namelijk weten of mensen de weergegeven skills ook daadwerkelijk kunnen toepassen. Wie die validatie moet doen? Dat is een vraag waar wij nog niet uit zijn. Een rol is weggelegd voor het onderwijs. Mogelijk kunnen de branches hierin wat betekenen. Het skills-paspoort valt of staat met betrokkenheid van onderwijs en bedrijfsleven om te bepalen wat het waard is.’

‘De overheid, want die heeft de opdracht uitgezet voor een landelijke standaard voor skills-beschrijving. En vervolgens zijn natuurlijk werkgevers en werknemers aan zet: de belangrijkste toekomstige gebruikers van het paspoort. Maar ook de onderwijspartijen die zorgen dat mensen kunnen bij- en omscholen en die skills kunnen aanleren. Dan heb je nog de tussenpersonen of organisaties, arbeidsmarktbemiddelaars, en toolbouwers die skills-based instrumenten maken voor die arbeidsmarktbemiddeling. Al deze partijen spelen een belangrijke rol in de vertaalslag naar CompetentNL en de adoptie van het skills-paspoort.’

‘Werkgevers zien er over het algemeen het nut van in. Ook vakbonden zien er de waarde van in, maar zij zijn terughoudend als het gaat om het delen van persoonlijke gegevens van werknemers. Zij vrezen dat werkgevers deze gegevens kunnen gebruiken om werknemers te beoordelen, uit te sluiten of zelfs te ontslaan. Het is daarom belangrijk dat we technologie en datagebruik zo inrichten dat werknemers zelf aan het roer staan als het gaat over informatie die over hen wordt verzameld en gedeeld.’

‘UWV is de grootste arbeidsbemiddelaar in Nederland en zorgt er überhaupt al voor dat mensen die een uitkering krijgen of dreigen te krijgen, ergens anders een functie vinden. Om die reden is het ontzettend belangrijk dat UWV de eerste stap neemt om CompetentNL in zijn dienstverlening toe te passen. UWV is dan de eerste grote partij die met CompetentNL gaat werken, waarmee de organisatie een belangrijke voorbeeldfunctie zal vervullen naar andere partijen toe. UWV gaat ook de hosting en beheer van CompetentNL op zich nemen. Dit betekent dat UWV de verschillende versies ervan beschikbaar zal stellen aan afnemers en gebruikers van de skills-data en hun de nodige voorlichting zal geven. Op deze manier wordt het voor hen makkelijker om van CompetentNL gebruik te maken. Momenteel ligt de focus van CompetentNL op het ontwikkelen van zowel een proefversie als een eerste publieksversie van de skillstaal. De lancering van de eerste publieksversie wordt rond september 2025 verwacht. Hiermee hopen we vraag en aanbod op de arbeidsmarkt zo optimaal mogelijk op elkaar af te stemmen.’

Lees alle verhalen hoe we de arbeidsmarkt fiksen!