‘Hij is krap. Ik denk dat hij ook wel wat inclusiever kan. En dat staat met elkaar in verband. We kijken te eendimensionaal naar wie we willen aannemen, en hebben moeite met skills- en competentiegericht denken. Daarnaast gebruiken we technologie nog niet goed genoeg om werk slimmer in te richten. Technologie kan veel overnemen. Vooral de repeterende vormen van arbeid, waardoor mensen het leuke werk overhouden.

Ook hangt de M van migratie boven de arbeidsmarkt. Met name kennismigranten voor sectoren die te maken hebben met vergrijzing en personeelstekorten, kunnen onze economie en productiviteit goed doen. De commissie-Van Zwol (Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050) wijdde daar onlangs een mooi rapport aan.

En we hebben de arbeidsmarkt te veel in sectoren en sectorfondsen georganiseerd, waardoor iemand die in de bouw werkt niet denkt: ik kan ook aan de slag in de zorg. Mensen die decennialang hetzelfde werk doen – de zogeheten stilzitters – worden beloond met zekerheid, terwijl we juist ontwikkeling en onderweg leren zouden moeten stimuleren. We spreken nu in het algemeen over krapte, maar met name vanwege de toenemende rol van technologie zullen sommige sectoren juist krimpen, zoals de industriesector. Des te belangrijker is het dat we durven te bewegen over zo'n arbeidsmarkt en dat je daarin begeleid wordt.’

‘Door werkzekerheid te creëren. In plaats van een systeem waarin ontslag boven het hoofd hangt, pleit ik voor een ‘ontslagvrije’ samenleving waarin mensen snel kunnen overstappen naar ander werk wanneer hun huidige baan ophoudt. Waarin werknemers altijd werk of een leertraject hebben dat aansluit bij hun vaardigheden. En waarin zij worden geholpen om te bewegen in het geval er iets gebeurt in de loopbaan. Geen diepe kuil van ziekte of werkloosheid, maar de wetenschap dat je passend bij je situatie en leeftijd weer verbinding vindt met werk.

Ook moeten alle werkenden, ongeacht hun contractvorm, begeleiding van werk naar werk kunnen krijgen. Of hulp bij zaken als kinderopvang en het regelen van een hypotheek. Dat is nu alleen voorbehouden aan mensen met een contract voor onbepaalde tijd. Terwijl 41% van de beroepsbevolking niet meer dat felbegeerde vaste contract heeft.’

‘In eerste instantie zijn dat de werkgevers, die hun medewerkers moeten stimuleren om te blijven leren. En zichzelf ook, door zich te verdiepen in de kansen van technologie. Werknemers moeten minder vasthouden aan het idee van één opleiding of één sector gedurende hun hele loopbaan. De overheid moet daar uiteraard op inspelen door bijvoorbeeld samen met werkgevers een leerbudget te faciliteren waarmee ze die ontwikkeling financieren. Zodat je als werkzoekende niet vastloopt in een langdurige uitkering, maar makkelijker nieuwe ervaringen aanvaardt. Werkloosheid staat in de top-5 van ingrijpende gebeurtenissen in een mensenleven. Werk geeft mensen trots en energie. Dus we weten hoe zwaar het is om werk te verliezen. Een uitkering is weliswaar een vangnet, maar toch verbaas ik me dat sommige mensen een gevoel van veiligheid blijven houden in een uitkering. Als dat gevoel zou ontbreken, maken mensen misschien ook makkelijker de stap terug naar werk. Van werk naar werk is het allerbelangrijkst.’

‘UWV is een ongelooflijk belangrijke partner in de snelle begeleiding van mensen terug naar de arbeidsmarkt. De dienstverlening is al sterk verbeterd, en de werkcentra die UWV in samenwerking met andere partijen opzet in elke regio zullen daar nog meer aan bijdragen. In zo’n werkcentrum zijn dingen minder systemisch geregeld. Het past bij de leefwereld, bij mensen. Hoe mooi is het dat er een plek is waar je kan binnenlopen om een nieuwe uitdaging in werk te vinden, nadat je bijvoorbeeld 25 jaar hetzelfde hebt gedaan? Randstad kan morgen zeggen: Marjolein, het was leuk, maar het is klaar. Dan zou ik graag zo’n werkcentrum binnenlopen waar ik, met een beetje overbruggingsgeld, meteen de volgende stap in mijn loopbaan kan uitstippelen. Hoe sneller je die weg terug naar werk vindt, hoe beter dat voor je is.’