EURES, een Europees initiatief, werd in 1993 opgericht. Door samenwerking op het gebied van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt, moest het gemakkelijker worden voor EU-burgers om in een andere lidstaat aan de slag te gaan. EURES Nederland is ondergebracht bij UWV, als verlengstuk van de bestaande dienstverlening. ‘Tot 2016 was EURES vooral het domein van publieke arbeidsmarktorganisaties’, vertelt Irma. ‘Door een Europese Verordening die in 2016 werd aangenomen, zijn de mogelijkheden voor samenwerking met ook publieke partijen aanzienlijk verruimd.’

Op grond van de verordening kan elke organisatie uit de (semi-)publieke en de private sector die voldoet aan de nationale criteria, lid worden van het EURES-netwerk. ‘Nu nemen ook partijen als Manpower, Start International, FNV, het expat center Amsterdam en grensgemeentes als Enschede en Maastricht deel aan het netwerk, waardoor het potentieel aan werkgevers en werkzoekenden aanzienlijk vergroot is’, vertelt Irma. ‘Meest zichtbare vorm van de dienstverlening is het netwerk van ruim 1.000 EURES adviseurs in heel Europa en het EURES-portaal waarop werkgevers en werknemers elkaar kunnen vinden. De adviseurs staan werkzoekenden en werkgevers bij in alle vragen die ze maar kunnen hebben rondom het werken in een andere lidstaat: kansen, huisvesting, consequenties voor pensioen of kinderbijslag, maar ook bij bijvoorbeeld vragen rondom de werkcultuur. Ze voorzien de mensen van informatie en wijzen ze de weg naar de oplossing.’

Er veranderde meer in de afgelopen 30 jaar. ‘Er komt veel op je af als je in een andere lidstaat gaat werken: belasting, sociale zekerheid, huisvesting, diploma’s, een school voor je kinderen. De eerste 20 jaar hadden wij vooral een belangrijke rol in de informatievoorziening naar mensen die in een andere lidstaat wilden werken. En dan vooral persoonlijk en in de vorm van folders. Dankzij de opkomst van internet en sociale media kunnen we nu een veel groter publiek bereiken en gerichtere dienstverlening leveren, bijvoorbeeld in de vorm van actieve matching en bemiddeling en eenduidige informatieverstrekking. Je kunt nu gemakkelijk een vacature of juist een kandidaat zoeken via het EURES-portaal. Sollicitatiegesprekken via MS teams zijn heel normaal! In Nederland werken bij UWV zestig zogeheten EURES crossborder advisors en transnational advisors. Zij staan zowel werkzoekenden als werkgevers bij die in een andere lidstaat willen werken of werven, zowel langs de grens met België en Duitsland als in andere EU/EER lidstaten. We hebben op dit moment zo’n 18.000 mensen die hun cv op ons portal hebben gezet.’

In de beginjaren van EURES was er vooral sprake van migratie van Oost- naar West-Europa. ‘Mensen kwamen niet voor de lol, maar voor het geld. Door de economische vooruitgang die je ook ziet in de landen aan de oostzijde van Europa, zijn de migratiestromen veranderd. Had je 25 jaar geleden nog landen die vooral mensen uitzonden en landen die vooral mensen ontvingen, tegenwoordig zijn er nog nauwelijks landen die waaruit alleen maar mensen vertrekken’, vertelt Irma. ‘In heel Europa heerst arbeidskrapte. Je ziet dan ook dat alle lidstaten heel erg hun best doen om zich te profileren als een land waar het fijn wonen en werken is. Salariëring is allang niet meer het enige wapen in de communicatiestrijd. Er wordt ook veel geprofileerd op sociale structuren, huisvesting, werkprivébalans, een toekomst voor je kinderen, dat soort zaken.’ En ja, er komen nog steeds veel bouwvakkers uit Polen, maar in Polen zelf werken dan bijvoorbeeld weer 1,5 miljoen Oekraïners. Ook in Nederland is emigratie populair. Op de Emigratiebeurs hebben we weer zo’n 13.000 Nederlanders verwelkomd die elders willen gaan wonen en werken.’

Terugkijkend op 30 jaar EURES is Irma vooral trots op het feit dat de organisatie tweemaal een forse crisis het hoofd wist te bieden. ‘De economische crisis aan het begin van dit millennium sloeg niet in alle landen op hetzelfde moment toe. Door daar met de landen gezamenlijk op in te spelen, hebben we veel mensen kunnen helpen. Hetzelfde geldt voor de coronacrisis. Ook toen hebben we mensen met een baan in een andere lidstaat dan hun eigen lidstaat weer nieuw perspectief kunnen bieden.’

Wat Irma betreft heeft de arbeidsmarkt in de afgelopen 30 jaar een Europeser karakter gekregen. ‘Maar we kunnen nog veel meer doen. Overal heerst arbeidskrapte, maar er zijn bijvoorbeeld ook landen die nog steeds een hoge jeugdwerkloosheid hebben. We zouden gezamenlijk kunnen optrekken om te werken aan opleidingen om die jonge mensen perspectief te geven in een andere lidstaat. Het mooiste zou zijn als je met bijvoorbeeld je Spaanse diploma verpleegkunde in alle lidstaten terecht kunt. En we hebben met z’n allen de uitdaging om mensen te stimuleren om te kiezen voor de beroepen van de toekomst: vergroening, energietransitie, informatietechnologie. Dus ja, er is nog werk aan de winkel.’